Ngày 15/10, Iran đã đưa ra tối hậu thư gây nhức nhối cho kẻ thù không đội trời chung của mình là Israel: Hãy dừng cuộc tấn công dữ dội vào Gaza nếu không chúng tôi sẽ buộc phải hành động.
Chỉ vài giờ sau, phái đoàn tại Liên Hợp Quốc của nước này đã có phát biểu diều hâu, đảm bảo với thế giới rằng các lực lượng vũ trang của nước này sẽ không can thiệp vào cuộc xung đột trừ khi Israel tấn công các lợi ích hoặc công dân của Iran.
Iran, nước ủng hộ lâu năm cho nhà cầm quyền Hamas ở Gaza, đang rơi vào tình thế khó khăn khi cố gắng giải quyết cuộc khủng hoảng đang gia tăng.
Tuy nhiên, bất kỳ cuộc tấn công lớn nào chống lại Israel được Mỹ hậu thuẫn đều có thể gây thiệt hại nặng nề cho Iran và gây ra sự phẫn nộ của công chúng đối với giới cầm quyền giáo sĩ ở một quốc gia vốn đang sa lầy vào cuộc khủng hoảng kinh tế.
Theo truyền thông nhà nước Iran, Vahid Jalalzadeh, người đứng đầu Ủy ban An ninh Quốc gia của quốc hội cho biết hôm thứ Tư: “Chúng tôi đang liên lạc với những người bạn Hamas, Jihad Hồi giáo và Hezbollah”. “Lập trường của họ là họ không mong đợi chúng tôi thực hiện các hoạt động quân sự.”
Bộ Ngoại giao Iran đã không trả lời yêu cầu bình luận về phản ứng của nước này đối với cuộc khủng hoảng đang diễn ra, trong khi giới chức quân sự Israel từ chối bình luận.
Đó là một hành động nguy hiểm đối với Tehran.
Việc mất căn cứ quyền lực được thiết lập ở vùng đất Palestine thông qua Hamas và nhóm đồng minh Jihad Hồi giáo trong ba thập kỷ sẽ phá vỡ các kế hoạch đó, vốn chứng kiến Iran xây dựng một mạng lưới các nhóm ủy nhiệm vũ trang trên khắp Trung Đông, từ Hezbollah ở Lebanon đến Houthis ở Yemen.
Theo ba quan chức, việc Iran không hành động trên thực địa có thể được coi là dấu hiệu của sự yếu kém của các luẹc lượng ủy nhiệm đó, vốn là vũ khí chính của Tehran trong khu vực nhiều thập kỉ qua. Họ nói rằng nó cũng có thể làm sứt mẻ vị thế của Iran, quốc gia từ lâu đã ủng hộ chính nghĩa của người Palestine chống lại Israel, một quốc gia mà họ từ chối công nhận và coi là kẻ chiếm đóng độc ác.
Avi Melamed nói: “Người Iran đang phải đối mặt với tình thế tiến thoái lưỡng nan về việc liệu họ có cử Hezbollah đến chiến đấu để cố gắng cứu cánh tay của họ ở Dải Gaza hay từ bỏ”. , một cựu quan chức tình báo Israel và là nhà đàm phán trong cuộc Intifada thứ nhất và thứ hai.
Ông nói thêm: “Đây chính là điểm mấu chốt của người Iran. Tính toán rủi ro của họ.”
‘SỐNG SÓT LÀ ƯU TIÊN NHẤT’
Các mục tiêu chiến lược của Iran bị phản đối bởi những cân nhắc quân sự ngay lập tức khi Israel – đáp trả cuộc tấn công tàn khốc của Hamas ngày 7/10 khiến 1.400 người Israel thiệt mạng, tiến hành một cuộc tấn công trên không vào Gaza, giết chết ít nhất 4.300 người.
Israel – một cường quốc quân sự – được cho là có kho vũ khí hạt nhân riêng (nước này cũng không xác nhận hay phủ nhận điều này), nhận được sự hỗ trợ của Hoa Kỳ, nước này đã di chuyển hai tàu sân bay và máy bay chiến đấu đến phía đông Địa Trung Hải, như một lời cảnh báo với Iran.
Một nhà ngoại giao cấp cao của Iran cho biết: “Đối với các nhà lãnh đạo hàng đầu của Iran, đặc biệt là nhà lãnh đạo tối cao (Ayatollah Ali Khamenei), ưu tiên hàng đầu là sự sống còn của Cộng hòa Hồi giáo”.
“Đó là lý do tại sao chính quyền Iran đã sử dụng những lời lẽ mạnh mẽ chống lại Israel kể từ khi cuộc tấn công bắt đầu, nhưng họ đã kiềm chế can dự quân sự trực tiếp, ít nhất là vào lúc này.”
Kể từ ngày 7/10, Hezbollah đã đấu súng với lực lượng Israel dọc biên giới Lebanon – Israel trong các cuộc đụng độ khiến 14 chiến binh của nhóm Hồi giáo này thiệt mạng.
Hai luồng suy nghĩ của Hezbollah: 1. bạo lực ở mức độ thấp được thiết kế để khiến lực lượng Israel bận rộn nhưng không mở ra một mặt trận lớn mới, 2. chiến thuật này là tiến hành “các cuộc chiến nhỏ”.
Lãnh đạo Hezbollah Sayyed Hassan Nasrallah, người nổi tiếng với việc đưa ra những lời đe dọa chống lại Israel trong các bài phát biểu, đã không phát biểu trước công chúng kể từ khi cuộc khủng hoảng bắt đầu.
Theo Reuters, Israel không muốn đối đầu trực tiếp với Tehran và dù người Iran đã huấn luyện và trang bị vũ khí cho Hamas nhưng không có dấu hiệu nào cho thấy họ biết trước về vụ tấn công ngày 7/10.
Khamenei, lãnh đạo tối cao, phủ nhận Iran có liên quan đến vụ tấn công.
Các nguồn tin an ninh của Israel và phương Tây cho biết Israel sẽ chỉ tấn công Iran nếu nước này bị lực lượng Iran tấn công trực tiếp.
‘KHÔNG CÓ DẤU CHÂN CỦA ‘
Các quan chức Mỹ đã nói rõ mục đích của họ là ngăn chặn xung đột lan rộng và ngăn chặn những nước khác tấn công lợi ích của Mỹ trong khi vẫn để ngỏ các lựa chọn của Washington.
Trên đường trở về sau chuyến thăm Israel hôm thứ Tư, Tổng thống Joe Biden đã thẳng thừng phủ nhận thông tin truyền thông Israel đưa tin “nếu Hezbollah phát động chiến tranh, quân đội Mỹ sẽ cùng quân đội Israel chiến đấu với nhóm này”.
“Không đúng về báo cáo của Israel. Điều đó chưa bao giờ được nói,” Biden nói với các phóng viên khi dừng tiếp nhiên liệu tại Căn cứ Không quân Ramstein của Đức.
Người phát ngôn Hội đồng An ninh Quốc gia Nhà Trắng John Kirby nhắc lại rằng Washington muốn kiềm chế xung đột.
Ông nói với các phóng viên trong thời gian dừng tiếp nhiên liệu: “Không có ý định đưa quân Mỹ xuống đất tham chiến”.
Cuộc khủng hoảng cũng làm tăng thêm sự bất ổn trên thị trường tài chính ở Mỹ, thúc đẩy nhu cầu về các tài sản “trú ẩn an toàn” như vàng, trái phiếu chính phủ Mỹ và đồng franc Thụy Sĩ.
‘KHÔNG GAZA HAY LEBANON’
Theo một cựu quan chức cấp cao thân cận với giới cầm quyền ở Iran, sự hòa giải do Trung Quốc làm trung gian giữa mâu thuẫn trong khu vực Iran – Ả Rập Saudi đã làm phức tạp thêm các vấn đề đối với các nhà lãnh đạo ở Tehran.
Hai quan chức riêng biệt cho biết, giới cầm quyền Iran không đủ khả năng tham gia trực tiếp vào cuộc xung đột trong khi đang phải vật lộn để dập tắt sự bất đồng chính kiến trong nước, do những khó khăn kinh tế và hạn chế xã hội gây ra. Đất nước này đã chứng kiến tình trạng bất ổn kéo dài nhiều tháng do cái chết của một phụ nữ trẻ khi bị giam giữ vào năm ngoái và sự đàn áp dai dẳng của nhà nước đối với những người bất đồng chính kiến.
Những tai ương kinh tế chủ yếu do các lệnh trừng phạt của Mỹ làm tê liệt và sự quản lý yếu kém, đã khiến nhiều người Iran chỉ trích chính sách kéo dài hàng thập kỷ.
Khẩu hiệu “Không phải Gaza hay Lebanon, tôi hy sinh mạng sống của mình cho Iran” đã trở thành khẩu hiệu đặc trưng trong các cuộc biểu tình chống chính phủ ở Iran trong nhiều năm, nhấn mạnh sự thất vọng của người dân đối với việc phân bổ nguồn lực của chính quyền.
Cựu quan chức cấp cao của Iran cho biết: “Lập trường mang tính sắc thái của Iran nhấn mạnh sự cân bằng mong manh mà nước này phải duy trì giữa lợi ích khu vực và sự ổn định nội bộ”.
Bài viết liên quan