Khi thỏa thuận về Hành lang Ngũ cốc Biển Đen hết hạn và Nga tuyên bố sẽ tấn công bất kỳ tàu nào cập cảng Ukraine, câu hỏi đặt ra là Ukraine sẽ xuất khẩu ngũ cốc như thế nào?
Xuất khẩu ngũ cốc đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế Ukraine, vì vậy việc Ukraine ngồi chờ đàm phán về thỏa thuận biển Đen là điều không hợp lý. Ngoài việc xuất khẩu qua cảng Odessa, Ukraine đã tích cực lập kế hoạch xuất khẩu thông qua các tuyến đường khác để làm cho việc gia hạn thỏa thuận biển Đen ít quan trọng hơn.
Trước khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine, trung bình mỗi tháng Ukraine xuất khẩu khoảng 6 triệu tấn ngũ cốc. Theo số liệu của Hội đồng Ngũ cốc Quốc tế (IGC), Ukraine là nước xuất khẩu ngũ cốc nhiều thứ tư thế giới trong mùa vụ 2020-2021, xuất khẩu 44,7 triệu tấn ngũ cốc ra thế giới, chủ yếu là sang Trung Quốc, châu Phi và châu Âu. Ukraine cũng là một trong những nước xuất khẩu dầu hướng dương lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, trong những tháng gần đây, lượng xuất khẩu đã giảm xuống còn khoảng 1 triệu tấn. Khoảng 90% ngũ cốc và dầu hướng dương được vận chuyển qua các cảng Ukraine trên Biển Đen. Tuyến đường này giờ đây đã bị phong tỏa, đe dọa về một cuộc khủng hoảng lương thực, đặc biệt là tại các khu vực nghèo khó như châu Phi.
Ukraine có thể xuất khẩu hơn 40 triệu tấn ngũ cốc thông qua các tuyến đường khác ngoài cảng Odessa. Phần lớn báo chí tin rằng lựa chọn duy nhất của Ukraine là xuất khẩu ngũ cốc sang châu Âu qua đường bộ hoặc cùng lắm là qua Ba Lan, nhưng thực tế đây là phương án mang lại hiệu quả kém nhất mà Ukraine có thể thực hiện.
Phương án hiệu quả nhất hiện nay là xuất khẩu qua cảng sông Danube. Tuyến đường sông này cho phép Ukraine xuất khẩu trực tiếp vào Liên minh châu Âu theo con sông Danube. Bộ Nông nghiệp Ukraine cho biết, 709.600 tấn hàng hóa các sản phẩm nông nghiệp nước này đã được xuất khẩu bằng tàu hỏa, trong đó 798.800 tấn được xuất qua các cảng và phà ở sông Danube, và 212.089 tấn được xuất khẩu bằng xe tải. Tổng cộng 327.900 tấn hàng hóa đã được xuất khẩu qua cảng Izmail và 398.000 tấn qua cảng Reni trên sông Danube. Tuy nhiên, con đường này có giới hạn về số lượng người mua và mực nước sông tại châu Âu đang thấp, gây ảnh hưởng đến hiệu quả vận chuyển – một lựa chọn tốt hơn là cho phép ngũ cốc Ukraine đi qua lãnh thổ Romania trước khi vào biển Đen và tiếp tục đi đường bộ thông thường. Đây là phương án hiệu quả về chi phí và tuyến sông Danube có thể tiếp nhận những con tàu cỡ handymax (~17 nghìn tấn). Thực tế, Ukraine đã và đang xuất khẩu ngũ cốc theo tuyến đường này.
Khả năng Nga tấn công các cảng sông của Ukraine là thấp bởi nguy cơ tên lửa tấn công lãnh thổ Romania, một nước thành viên NATO. Con sông Danube chính là biên giới tự nhiên giữa Ukraine và Romania, chỉ cần một quả tên lửa bay qua giữa sông đã làm thay đổi tình thế và có thể ảnh hưởng tiêu cực đến cục diện chính trị giữa Nga và Nato.
Tuy nhiên, phương án này cũng không đảm bảo hoàn toàn an toàn, vì tuyến đường xuất khẩu đi qua một nút thắt cổ chai duy nhất là con cầu Zatoka. Hiện nay, Nga đã bắt đầu tấn công cầu này (mặc dù thiệt hại chưa rõ ràng) và các cơ sở hạ tầng xuất khẩu ngũ cốc của Ukraine trên tuyến vận chuyển này.
Các cuộc tấn công trực tiếp vào năng lực xuất khẩu ngũ cốc của Ukraine có thể được coi là một cách ép buộc Ukraine và các nước phương Tây phải thương lượng và đáp ứng các yêu cầu của Nga.
Nếu tuyến đường xuất khẩu qua sông Danube bị gián đoạn, hầu hết hoạt động xuất khẩu ngũ cốc của Ukraine sẽ bị đình trệ, vì các tuyến đường còn lại không hiệu quả và chi phí rất tốn kém. Điều này sẽ khiến giá lúa mỳ tiếp tục tăng cao, kịch bản tương tự như thời điểm Nga bắt đầu tấn công Ukraine vào tháng 03/2022.
Một rủi ro khác là căng thẳng leo thang từ phía Ukraine, nhắm vào các tàu chở hàng từ Nga hoặc đe dọa tuyến vận tải qua eo biển Kerch, cũng có thể dẫn đến giá lúa mỳ tăng mạnh.
Nhận định: Những thông trên sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến nguồn cung ngũ cốc nói chung và lúa mỳ nói riêng nên giá lúa mỳ sẽ tăng mạnh. Thêm vào đó, việc giá lúa mỳ kỳ hạn tháng 9/2023 vừa vượt đường MA 200 cho thấy đà tăng rất mạnh và hiện tại giá đang di chuyển trong ngưỡng kháng cự 738-765 và đang có xu hướng break out khi volume Buy tăng mạnh trong 10 phiên giao dịch gần nhất. Giá trước khi tăng có thể sẽ có vài nhịp điều chỉnh do áp lực chốt lời từ những lệnh Long ở các phiên trước.
Bài viết liên quan